ลงบันทึกประจำวัน คือ การลงบันทึกแล้วจบ
แจ้งไว้เป็นหลักฐาน คือ การลงบันทึกแล้วจบ
ขอให้ดำเนินคดี คือ การแจ้งความให้ตำรวจดำเนินคดี

เป้าหมายการแจ้งความ คือ ต้องการให้ตำรวจดำเนินการต่อผู้กระทำความผิดทางอาญา เป็นต้นว่า ถูกลักทรัพย์/โดนทำร้ายร่างกาย/โดนหมิ่นประมาทหรือการทำผิดทางอาญาอื่นๆ ตำรวจจะสอบสวนหรือสืบสวนแล้วก็จัดการกับคนกระทำหรือสงสัยว่ากระทำความผิดนั้นให้กับเรา การแจ้งความจึงไม่จำเป็นว่าเราจะรู้ถึงข้อกฎหมายว่า เป็นความผิดข้อหาอะไร ตำรวจจะปรับบทกฎหมายตามข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น ผู้แจ้ง/ผู้เสียหาย เพียงต้องรู้ว่าเป็นเรื่องทางอาญา ไม่ใช่เรื่องทางแพ่ง หากได้รับความเสียหายนี้นจะมีความผิดทางอาญา ก็ไปหาตำรวจแล้วแจ้งความได้เลย

แจ้งความปกติจะต้องเป็น “ผู้เสียหาย” หรือผู้มีอำนาจจัดการแทน แล้วถ้าหากไม่ใช่เรื่องของเราจะไปแจ้งความได้หรือไม่ ? กฎหมายให้ทำได้โดยใช้คำว่า “กล่าวโทษ”

ตัวอย่าง คือ เมื่อเราพบเห็นเหตุการณ์ที่เกิดจากการทำความผิดแล้ว ก็ต้องแจ้งให้ตำรวจทราบ เช่น มีการฆ่ากันตาย/ปล้นร้านค้า หรือมีคนกำลังจะฆ่าตัวตาย เป็นต้น การแจ้งความที่เราได้ยินบ่อยๆ กฎหมายเรียกว่า “ร้องทุกข์” ตำรวจจะฟังว่าสิ่งที่เรากำลังเดือดร้อนนั้นเป็นทุกข์ทางอาญาหรือไม่ และคุณคือคนที่เป็นทุกข์หรือไม่

นอกจากตัวผู้เสียหายที่ร้องทุกข์ได้แล้ว พ่อแม่ ลูก หรือคู่สมรส ก็สมารถร้องทุกข์แทนได้ เฉพาะในกรณีที่ผู้เสียหายถูกทำร้ายบาดเจ็บจนไม่สมารถไปแจ้งความเองได้ หรือไม่อยากไปบากหน้าหรือเสียเวลาขึ้นโรงพัก ก็ไต้องไปเองก็ได้ สามารถมอบอำนาจให้คนอื่นไปร้องทุกข์แทนได้เหมือนกัน

การแจ้งความร้องทุกข์กล่าวโทษเป็นขั้นตอนที่จะให้ตำรวจดำเนินคดีกับผู้กระทำความผิด อย่างที่ว่าไว้ เราไม่จำเป็นต้องแจ้งข้อหาก็ได้ เล่าเรื่องราวให้ตำรวจฟังก็พอ แต่ก็ไต้องระบุตัวผู้กระทำความผิดก็ได้หากไม่แน่ใจว่าใครทำ ถ้าเราเข้าใจและมีเหตุอันควรเชื่อได้วคนนี้ที่ทำผิดต่อเราก็บอกตำรวจเขาไปได้ แต่ถ้าไม่แน่ใจอย่าเหมาเอาเองส่งเดชจะเป็นเหตุให้คนคนนั้นเอาเรื่องกลับเราได้

ก่อนไปแจ้งความ ติดต่อสถานีตำรวจต้องทำอะไรบ้าง เพื่อความสะดวกรวดเร็วและถูกต้องตามกฎหมายและระเบียบของทางราชการควรเตรียมเอกสารต่างๆ ที่จำเป็นติดตัวไปด้วย เช่น

1. บัตรประจำตัวประชาชน หรือ ใบแทนฯ หรือ
2. บัตรประจำตัวข้าราชการ หรือ
3. ใบสำคัญประจำตัวคนต่างด้าว หรือ
4. หนังสือเดินทาง (PASSPORT) สำหรับชาวต่งประเทศที่เดินทางเข้มาภายในประเทศ
5. สำเนาทะเบียนบ้าน
6. ในกรณีที่ทนจะไปร้องทุกข์ (แจ้งความ) โดยเป็นตัวแทนของผู้อื่นให้นำ หลักฐานต่างๆ

ข้อควรรู้เพิ่มเติม :

1. คดีอาญาส่วนตัว ผู้เสียหายต้องร้องทุกข์ภายใน 3 เดือน นับแต่รู้เรื่องความผิดและรู้ตัวผู้กระทำความผิด
2. ความผิดอาญาแผ่นดิน แม้ผู้เสียหายไม่ได้ร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวน พนักงานอัยการก็สามารถฟ้องคดีต่อศาลได้
3. การแจ้งความได้ทุกสถานีตำรวจ หรือสถานีตำรวจท้องที่ที่เกิดเหตุ

ที่มา : ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา พ.ศ. 2477