การตรวจเลือกเข้ารับราชการทหารกองประจำการตาม พ.ร.บ.รับราชการทหาร พ.ศ. 2497 ซึ่งกำหนดให้ชายสัญชาติไทยทุกคนที่มีอายุครบเกณฑ์ต้องเข้าสู่ระบบการตรวจเลือกทหารกองเกิน หรือที่เรียกกันว่า “การเกณฑ์ทหาร” โดยบทความนี้จะอธิบายขั้นตอน เงื่อนไข และข้อยกเว้นต่างๆ ที่ชายไทยควรทราบ

ขั้นตอนการลงบัญชีทหารกองเกิน

ชายไทยทุกคนที่มีสัญชาติไทยและมีอายุครบ 17 ปีบริบูรณ์ (หรือ 18 ปี นับตามปีเกิด) จะต้องไปลงบัญชีทหารกองเกินภายในเดือนธันวาคมของ ปีที่มีอายุครบ 17 ปี และจะต้องไปรายงานตัวที่ภูมิลำเนาทหารของตนเองภายใน 30 วัน หลังจากมีอายุครบตามเกณฑ์

การลงบัญชีทหารกองเกินนี้จะต้องดำเนินการด้วยตนเอง ณ อำเภอที่เป็นภูมิลำเนาทหารหรือภูมิลำเนาที่ปรากฏในทะเบียนบ้าน โดยหลังจากลงบัญชีแล้ว จะได้รับ “ใบสำคัญทหารกองเกิน (แบบ สด.9)” ซึ่งต้องเก็บรักษาไว้เป็นหลักฐานสำคัญ

การเตรียมตัวเมื่อถูกเรียก และการตรวจเลือก

เมื่ออายุครบ 20 ปีบริบูรณ์ ชายไทยจะต้องเข้ารับการตรวจเลือกทหาร โดยจะได้รับหมายเรียกจากอำเภอภูมิลำเนา ซึ่งในขั้นตอนนี้ มีเอกสารสำคัญที่ต้องเตรียม ได้แก่:

1. ใบสำคัญทหารกองเกิน (สด.9)
2. บัตรประจำตัวประชาชน
3. หลักฐานการศึกษาหรือประกาศนียบัตร

การผ่อนผันเข้ารับราชการทหารกองประจำการ มีหลายกรณี ดังนี้:

กรณีอยู่ระหว่างการศึกษาตามระบบกฎหมาย

• นิสิต/นักศึกษาในสถานศึกษาของรัฐ สามารถขอผ่อนผันได้เฉพาะผู้ที่อยู่ระหว่างการศึกษาระดับปริญญา
• นิสิต/นักศึกษา/นักเรียนในสถานศึกษาเอกชน สามารถขอผ่อนผันได้เฉพาะผู้ที่อยู่ระหว่างการศึกษาระดับต่ำกว่าปริญญาหรือระดับปริญญา
• นักเรียนหรือนักศึกษาสายอาชีพหรือสายเฉพาะทาง สามารถขอผ่อนผันได้เฉพาะผู้ที่อยู่ระหว่างการศึกษาระดับต่ำกว่าปริญญาหรือระดับปริญญา
• นักเรียนระดับมัธยมปลายสายสามัญ สามารถขอผ่อนผันได้จนกว่าจะสำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยสามารถผ่อนผันได้จนถึงอายุ 22 ปี

กรณีอยู่ระหว่างการศึกษานอกระบบกฎหมาย

• ผู้ที่กำลังศึกษาต่ำกว่าระดับปริญญา สามารถขอผ่อนผันได้จนถึงอายุ 22 ปี
• ผู้ที่กำลังศึกษาเทียบเท่าระดับปริญญา สามารถขอผ่อนผันได้จนถึงอายุ 26 ปี

เหตุผลอื่นในการผ่อนผัน

1. จำเป็นต้องเลี้ยงดูบิดามารดา: กรณีที่บิดามารดาไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้และไม่มีผู้อื่นดูแล
2. จำเป็นต้องเลี้ยงดูบุตร: เนื่องจากบิดาหรือมารดาเสียชีวิต หรือเจ็บป่วยทุพพลภาพ
3. จำเป็นต้องเลี้ยงดูพี่หรือน้อง: ในกรณีที่พี่หรือน้องไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้และไม่มีผู้ดูแล

บทลงโทษสำหรับผู้หลีกเลี่ยงการเกณฑ์ทหาร มีโทษ ดังนี้:

• หากไม่ลงบัญชีทหารกองเกิน ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 3 เดือน หรือปรับไม่เกิน 300 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
• การหลีกเลี่ยงหรือขัดขืนไม่เข้ารับการตรวจเลือก มีโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี
• การหลีกเลี่ยงหรือขัดขืนไม่เข้ารับราชการทหาร มีโทษจำคุกตั้งแต่ 3 เดือน – 4 ปี

บุคคลที่ไม่สามารถเข้ารับราชการทหาร ได้แก่:

• ผู้ที่ไม่ผ่านการตรวจเลือก
• ผู้ที่ผ่านการตรวจเลือกแต่ไม่เข้ารับการตรวจเลือก
• ผู้ที่มีการหลีกเลี่ยงหรือขัดขืน

อ้างอิง : ประมวลกฎหมายอาญาทหาร ,พ.ร.บ.รับราชการทหาร 2497