ทางจําเป็น หมายถึง ที่ดินที่ไม่มีทางออกถึงทางสาธารณะได้ หรือมีทางออกสู่ทางสาธารณะได้ แต่ไม่สะดวก

กฎหมายจึงให้สิทธิแก่เจ้าของที่ดินแปลงที่ถูกล้อม ให้มีสิทธิผ่านที่ดินแปลงอื่นซึ่งล้อมอยู่ ไปสู่ทางสาธารณะได้ โดยอาจเสียค่าตอบแทน ตามตกลงกัน

ที่ดินแปลงใดมีทางออกได้แต่ต้องข้าม สระ บึง หรือทะเล หรือมีที่ชันอันระดับสูงกว่ากันขวางอยู่

วิธีทำทางผ่านนั้นต้องเลือกให้พอควรแก่ความจำเป็นของผู้มีสิทธิที่จะผ่าน และให้คำนึงถึงที่ดินที่ล้อมอยู่ ให้เกิดความเสียหายแต่น้อยที่สุด ผู้มีสิทธิจะผ่านอาจสร้างถนนเป็นทางผ่านก็ได้

ผู้มีสิทธิจะผ่านต้องใช้ค่าทดแทนให้แก่เจ้าของที่ดินที่ล้อมอยู่ เช่น ค่าเสียหายจากการสร้างถนน อาจกำหนดเป็นเงินรายปีก็ได้

ตัวอย่าง : นาย ก ซื้อที่ดินมา 1 แปลง แต่เป็นที่ดินที่ไม่มีทางออกสู่ทางสาธารณะได้ เพราะถูกที่ดินของนาย ข ล้อมอยู่ นาย ก มีสิทธิที่จะได้ทางจำเป็นจากที่ดินของนาย ข คือการผ่านที่ดินของนาย ข ออกสู่ทางสาธารณะได้โดยเสียค่าตอบแทน

ที่มา : ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1349