บุคคลสิทธิ หมายถึง สิทธิที่มีอยู่เหนือบุคคล ที่จะบังคับบุคคล ซึ่งเป็นคู่สัญญาหรือเป็นลูกหนี้ ให้กระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือให้งดเว้นไม่ให้กระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือให้ส่งมอบทรัพย์ให้ (บุคคลสิทธิ ไม่มีกฎหมายได้บัญญัติไว้)
เช่น
– สิทธิของเจ้าหนี้ตามสัญญากู้สามารถบังคับให้ลูกหนี้ชำระเงินตามสัญญากู้ได้
– สิทธิตามสัญญาเช่า ที่ผู้ให้เช่ามีสิทธิบังคับผู้เช่าให้ชำระค่าาตามสัญญาเช่าได้ และผู้เช่าก็มีสิทธิบังคับผู้ให้เช่าให้ส่งมอบทรัพย์ที่เช่าได้
– สิทธิตามสัญญาจ้างทำของซึ่งผู้ว่าจ้างมีสิทธิบังคับให้ผู้รับจ้างทำการใด ๆ ตามสัญญาจ้างทำของได้ และผู้รับจ้างก็มีสิทธิบังคับให้ผู้ว่าจ้างชำระค่าจ้างได้
– สิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทนในทางละเมิด ที่ผู้เสียหายมีสิทธิบังคับผู้ทำละเมิดให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ตนได้
บุคคลสิทธินี้ เป็นสิทธิที่จะบังคับเอาแก่คู่สัญญา ผู้สืบสิทธิของคู่สัญญา หรือ ลูกหนี้เท่านั้น จะใช้บังคับหรือใช้ยันต่อบุคคลอื่นทั่วไปได้ได้เลย และหากคู่สัญญาผู้สืบสิทธิของคู่สัญญา หรือลูกหนี้ไม่ปฏิบัติตามสิทธินั้น ๆ ผู้ที่มีสิทธิความสัญญาหรือเจ้าหนี้ต้องฟ้องร้องบังคับคดีที่ศาล
บุคคลสิทธิ เป็นสิทธิที่ไม่คงทนถาวร มีระยะเวลาจำกัดในการใช้ หากไม่ใช้เสียภายในเวลาที่กฎหมายกำหนดไว้ บุคคลสิทธินั้นย่อมสิ้นไป ระยะเวลาที่กฎหมายกำหนดไว้นี้ เรียกว่า อายุความ บัญญัติว่า “อันสิทธิเรียกร้องอย่างใด ๆ ถ้ามิได้ใช้บังคับเสียภายในระยะเวลาอันกฎหมายกำหนดไว้ ท่านว่าตกเป็นอันขาดอายุความ ห้ามมิให้ฟ้องร้อง”
อายุความที่ยาวที่สุดที่กฎหมายอนุญาตไว้มีกำหนด 10 ปี คำพิพากษาฎีกาที่ 760/2507
กล่าวถึง คำว่า บุคคลสิทธิไว้ ดังนี้ “เจ้าของที่ดินตอนนอกซึ่งทางพิพาทผ่านตกลงให้เจ้าของที่ดินตอนในขยายทางพิพาทในที่ดินของตนให้กว้างขึ้น เพื่อใช้สอยร่วมกัน แม้การขยายทางพิพาทนี้คู่สัญญาจะมิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ก็ตาม
การได้มาซึ่งทรัพยสิทธิอันเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์นี้ เพียงแต่ไม่บริบูรณ์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1299 เท่านั้น แต่ในระหว่างคู่สัญญาด้วยกัน ย่อมก่อให้เกิดบุคคลสิทธิเรียกร้องบังคับกันได้
เจ้าของที่ดินซึ่งทางพิพาทผ่านจะขัดขวางมิให้เจ้าของที่ดินตอนในใช้ทางพิพาทหาได้ไม่” และ คำพิพากษาฎีกาที่ 695/2508 วินิจฉัยกล่าวถึง บุคคลสิทธิ และทรัพยสิทธิว่า “จำเลยเสียเงินช่วยค่าก่อสร้างห้องที่เช่าให้แก่ผู้ให้เช่าคนเดิม และเสียเงินค่าต่อเติมอีก สัญญาต่างตอบแทนระหว่างจำเลยกับผู้ให้เช่าคนเดิมเป็นบุคคลสิทธิ ซึ่งมีผลผูกพันระหว่างคู่สัญญา มิใช่ทรัพยสิทธิ ย่อมไม่มีผลตกติดไปกับทรัพย์ของคู่สัญญา ซึ่งโอนไปยังบุคคลอื่น จะบังคับให้โจทก์ทำสัญญาและจดทะเบียนให้จำเลยเช่าไม่ได้”