#หมายค้น : คำนี้ในกฎหมายแปลว่าอะไร?

คำว่า “หมายค้น” นั้น หมายถึง หนังสือที่ออกโดยศาล สั่งให้เจ้าหน้าที่ตำรวจ เข้าทำการตรวจค้นสิ่งผิดกฎหมายในที่รโหฐาน
.
คำว่า “ที่รโหฐาน” นั้น ในทางกฎหมายให้หมายความถึง ที่ต่างๆ ซึ่งมิใช่ที่สาธารณสถาน
และคำว่า “ที่สาธารณสถาน” นั้น ประมวลกฎหมายอาญาให้หมายความว่า สถานที่ใดๆ ซึ่งประชาชนมีความชอบธรรมที่จะเข้าไปได้
.
ดังนั้น ที่รโหฐานจึงหมายถึง สถานที่ใดๆ ซึ่งประชาชนไม่มีความชอบธรรมที่จะเข้าไปได้ หรือเป็น “ที่ส่วนตัว” อันแสดงถึงเจตนาหวงกันของเจ้าของ หรือผู้ครอบครอง อันได้แก่ เคหสถาน สำนักงานในความครอบครองของผู้อื่น อสังหาริมทรัพย์ในความครอบครองโดยปกติสุขของผู้อื่น ซึ่งการครอบครองโดยปกติสุขจะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อผู้ครอบครองได้แสดงออกให้เห็นภายนอกว่า ได้มีการหวงกันการเข้าไปของบุคคลอื่นๆ เช่น ด้วยการล้อมรั้วขึงลวดหนาม เป็นต้น
.
จะออกหมายค้นได้ก็ต่อเมื่อ?…
.
เหตุที่จะออกหมายค้นบัญญัติไว้ใน ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 69 ซึ่งบัญญัติว่า
“เหตุที่จะออกหมายค้นได้มีดังต่อไปนี้
1. เพื่อพบและยึดสิ่งของซึ่งจะเป็นพยานหลักฐานประกอบการสอบสวน ไต่สวนมูลฟ้อง หรือพิจารณา
2. เพื่อพบและยึดสิ่งของซึ่งมีไว้เป็นความผิด หรือได้มาโดยผิดกฎหมาย หรือมีเหตุอันควรสงสัยว่าได้ใช้
หรือตั้งใจจะใช้ในการกระท าความผิด
3. เพื่อพบและช่วยบุคคลซึ่งได้ถูกหน่วงเหนี่ยวหรือกักขังโดยมิชอบด้วยกฎหมาย
4. เพื่อพบบุคคลซึ่งมีหมายให้จับ
5. เพื่อพบหรือยึดสิ่งของตามค าพิพากษาหรือตามค าสั่งศาล ในกรณีที่จะพบหรือจะยึดโดยวิธีอื่นไม่ได้แล้ว
.
เหตุการณ์ออกหมายค้น แบ่งออกเป็น 2 กรณี
1. เพื่อค้นหาสิ่งของ / พบสิ่งของ
2. เพื่อหาของกลางจึงออกหมายค้นให้ได้ (มาตรา 70)
.
วัตถุประสงค์ในการออกหมายค้น มีได้หลายประการดังนี้
1. ออกหมายค้นเพื่อหาพยานหลักฐาน (สิ่งของซึ่งจะเป็นพยานหลักฐานประกอบการสอบสวน ไต่สวนมูลฟ้อง หรือพิจารณาคดี)
2. ออกหมายค้นเพื่อหาของกลาง (สิ่งของซึ่งหากมีไว้จะเป็นความผิด หรือได้มาโดยผิดกฏหมาย หรือมีเหตุอันควรสงสัยว่าได้ใช้หรือตั้งใจใช้ในการกระทำความผิด)
3. ออกหมายค้นเพื่อช่วยบุคคล (บุคคลซึ่งได้ถูกหน่วงเหนี่ยวหรือกักขังโดยมิชอบด้วยกฎหมาย)
4. ออกหมายค้นเพื่อจับบุคคล (บุคคลที่มีหมายจับ)
.
จำเป็นต้องมีหมายค้นเสมอไปรึไม่?…
.
ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 92 ได้กล่าวไว้ว่า
“ห้ามมิให้ค้นในที่รโหฐานโดยไม่มีหมายค้น หรือคำสั่งของศาล ‘เว้นแต่’ พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจเป็นผู้ค้น และในกรณีต่อไปนี้
1. เมื่อมีเสียงร้องให้ช่วยมาข้างในรโหฐาน หรือมีเสียงหรือพฤติการณ์อื่นใดอันแสดงได้ว่ามีเหตุร้ายเกิดขึ้นในที่รโหฐานนั้น
2. เมื่อปรากฏความผิดซึ่งหน้ากำลังกระทำลงในที่รโหฐาน
3. เมื่อบุคคลที่ได้กระทำความผิดซึ่งหน้า ขณะที่ถูกไล่จับหนีเข้าไปหรืออันแน่นแฟ้นควรสงสัยว่าได้เข้าไปซุกซ่อนตัวอยู่ในรโหฐานนั้น
4. เมื่อมีพยานหลักฐานตามสมควรว่าสิ่งของที่มีไว้เป็นความผิดหรือได้มาโดยการกระทำผิดหรือได้ใช้หรือมีไว้เพื่อจะใช้ในการกระทำความผิด หรืออาจเป็นพยานหลักฐานพิสูจน์การกระทำความผิดได้ซ่อนหรืออยู่ในนั้น ประกอบทั้งต้องมีเหตุอันควรเชื่อว่าเนื่องจากการเนิ่นช้ากว่าจะเอาหมายค้นมาได้ สิ่งของนั้นจะถูกโยกย้ายหรือทำลายเสียก่อน
5. เมื่อที่รโหฐานนั้นผู้จะต้องถูกจับเป็นเจ้าบ้าน และการจับนั้นมีหมายจับหรือจับตามมาตรา 78